عیب یابی شبکه

استفاده و بکارگیری خدمات شبکه به اصل مشترک بیشتر کسب‌وکارها تبدیل شده است. تمامی شبکه‌ها دارای مشکلاتی همچون قطعی هستند به همین دلیل عیب یابی شبکه دغدغه ثابت تمامی کسب‌وکارها به حساب می‌آید. منظور از عیب یابی شبکه، شناسایی مشکلات موجود در شبکه است. مجموعه‌های وابسته به شبکه‌های کامپیوتری به خوبی به این امر واقف هستند که بهره‌وری بالای کسب‌وکار در گرو سلامت و پایداری وضعیت شبکه است. هدف از راه‌اندازی شبکه نیل به سوی اهدافی همچون برقراری ارتباط بین بخش‌های مختلف یک مجموعه، افزایش امنیت اطلاعات، بهبود روش ذخیره‌سازی اطلاعات و … است بنابراین رخ دادن کوچکترین مشکل و اختلالی می‌تواند اثر منفی بر روی موارد ذکر شده داشته باشد.

رخ دادن اختلال در شبکه امری اجتناب ناپذیر است زیرا شبکه‌های کامپیوتری از مجموعه نرم‌افزارها و سخت‌افزارهایی تشکیل شده است که به صورت بی سیم و کابلی با هم در ارتباط هستند بنابراین گذر زمان می‌تواند در این سیستم پیچیده مشکلاتی را ایجاد کند. با آموختن شیوه‌های عیب یابی شبکه به راحتی می‌توان مشکلات را ریشه‌یابی و مرتفع کرد. این امر می‌تواند منجر به رفع مشکل شبکه و ممانعت از قطعی آن شود.

راه اندازی شبکه های کامپیوتری دارای مزایای بسیاری است که از جمله آن می توان به مواردی همچون برقراری ارتباط مابین بخش های مختلف مجموعه، تبادل اطلاعات در بستر شبکه، ذخیره داده ها بر روی فضای خصوصی سرور و …. اشاره کرد. رخ دادن هرگونه خرابی یا قطعی علاوه بر اینکه منجر به قطع شدن ارتباطات داخلی مجموعه می شود، برای امنیت داده های اساسی و پایه ای شرکت نیز تهدید به حساب می آید به همین دلیل عیب یابی شبکه باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرد. بسیاری از شرکت ها و کسب و کارها با تجربه قطع شدن مکرر شبکه، متحمل خسارات جبران ناپذیری شده اند به همین دلیل بکارگیری نیروهای متخصص در جهت  عیب یابی، نگهداری و پشتیبانی شبکه امری الزامی است زیرا وجود این قبیل نیروها مانع از توقف کار و یا بروز مشکلات احتمالی می شود.

برنامه‌های عیب یابی شبکه به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول آنهایی هستند که نیاز به نصب و راه‌اندازی ندارند و در خود سیستم عامل قابل دسترس هستند (مانند ابزار‌های خط فرمان ویندوز) و دسته دوم به نرم‌افزارهایی مربوط می‌شود که در سیستم عامل وجود ندارند و نصب آنها الزامی است.

عیب یابی شبکه با کمک دستورات شبکه cmd  ( ابزارهای خط فرمان ویندوز یا Command Prompt)

ابزارهای خط فرمان ویندوز در تمامی رایانه‌های ویندوزی قابل دسترس هستند. با اجرای فرمان و دستورهای مختلف بر روی این ابزارها می‌توان عملیات عیب یابی شبکه را نهایی کرد. برای کار با این ابزارها لازم است در ابتدای امر در پنجره ویندوز عبارت command prompt یا به صورت مخفف cmd تایپ شود. در ادامه بر روی برنامه مورد نظر کلیک و بر روی پنجره باز شده دستور مورد نظر تایپ می‌شود. بعد از  کلید بر روی دکمه Enter عبارتی به نمایش در می‌آید که از طریق آن می‌توان مشکلات شبکه را شناسایی و مرتفع کرد. در ادامه دستورهای کاربردی آورده شده است که استفاده از آنها می‌تواند اطلاعات خاصی را در خصوص شبکه در اختیار شما قرار دهد.

• فرمان ping: پینگ از ابزارهای پروتکل TCP/IP به حساب می‌آید که از آن برای دسترسی پیدا کردن به به یک آدرس IP خاص استفاده می‌شود. به عنوان مثل می‌توان دستور Ping 8.8.8.8 استفاده کرد.
• دستور tracert/traceroute: یکی از دستورهای دیگر موجود در پروتکل TCP/IP دستور tracert/traceroute است. این فرمان در واقع بیانگر مسیر حرکت داده برای رسیدن به مقصد نهایی است. با اجرای این دستور می‌توان بررسی کرد که داده‌ها در چه قسمتی از دست می‌روند. علاوه بر مورد ذکر شده با کمک دستور pathping می‌توان اطلاعاتی در خصوص بسته‌های از دست رفته در شبکه (packet loss) و تاخیر آنها کسب کرد. بنابراین می‌توان این دستور را مربوط به بررسی و عیب‌یابی داده‌ها  و بسته‌های از دست رفته دانست.
• دستور ipconfig: دستور ipconfig یکی دیگر از ابزارهای پروتکل TCP/IP است که برای بررسی و آزمایش تنظیمات و اتصالات شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستور می‌تواند اطلاعات مهم و کاربردی را در خصوص IP Address , Subnet Mask , Default Gateway و … در اختیار ما قرار دهد.
• دستور nslookup : از دستور nslookup برای تعیین IP Address نام میزبان و یا بالعکس استفاده می شود. در واقع این ابزار برای شناسایی مشکلات تفکیک نام DNS کارایی دارد.
• دستور netstat: برای کسب آگاهی از خدماتی که بر روی شبکه در حال اجرا است می‌توان از دستور netstat استفاده کرد. این دستور بیانگر وضعیت اتصالات فعال شبکه است.
• دستور nmap: از دستور nmap برای بررسی تمامی پورت‌ها و خدمات در حال اجرا استفاده می‌شود. در واقع این فرمان نقش اسکن شبکه را دارد و می‌تواند اتصالات راه دور شبکه را پالایش کند. با کمک این ابزار می‌توان به دقیق‌ترین اطلاعات در خصوص شبکه دسترسی پیدا کرد.
• دستور route: برای بروزرسانی دستی جدول مسیریابی شبکه می‌توان از دستور route استفاده کرد. در واقع این دستور به یافتن مشکلات مسیریابی ثابت در شبکه کمک شایانی می‌کند.

علاوه بر نرم‌افزار قابل دسترس بر روی سیستم عامل می‌توان نرم‌افزارهایی را نیز جهت عیب‌یابی و بررسی وضعیت شبکه نصب کرد. از جمله این نرم‌افزارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نرم افزار Port Scanner: این نرم افزار قادر به پیدا کردن تمامی پورت‌های باز دستگاه مورد نظر در شبکه است به همین دلیل به آن پویشگر پورت می‌گویند. با کمک این دستگاه می‌توان به اطلاعاتی همچون پورت‌های باز سخت‌افزار, فرآیندهای در حال اجرا در پورت‌های باز , سیستم عامل دستگاه و …. دسترسی پیدا کرد. علاوه بر موارد ذکر شده این نرم‌افزار می‌تواند شما را قادر به شناسایی بخش‌های آسیب‌پذیر شبکه در مقابل حملات خارجی،  نفوذ ویروس‌ها و هکر‌ها کند.

همه مشکلات رخ داده در شبکه به مشکلات نرم‌افزاری محدود نمی‌شود. در بسیاری از مواقع مشکلات سخت‌افزاری منجر به رخ دادن خرابی‌ها در شبکه می‌شود. استفاده از برخی از سخت‌افزارها می‌تواند به عیب یابی شبکه کمک کند. در زیر به برخی از این ابزارهای کاربردی عیب‌یابی اشاره می‌شود:

• Cable tester: اگر مشکلات شبکه به اتصال‌پذیری آن مربوط شود می‌توان از این ابزار عیب‌یابی شبکه کمک گرفت. این ابزار با بررسی کابل‌ها می‌تواند تشخیص دهد که انتقال سیگنال‌های دریافتی به خوبی توسط کابل‌ها صورت می‌پذیرد یا خیر.
• TDR و OTDR: با ارسال پالس الکتریکی به درون کابل‌ها اقدام به بررسی سیگنال بازتاب شده می‌کند. شیوه عمل این ابزار بر مبنای این علم است که کابل‌های سالم سیگنال‌ها را در انتهای کابل جذب و کابل‌های ناسالم آنها را منعکس می‌کنند. عملکرد ابزار OTDR مشابه TDR است با این تفاوت که از آن برای کابل‌های فیبر نوری استفاده می‌شود. این ابزارها نقش کلیدی را در عیب‌یابی شبکه ایفا می‌کنند.
• ابزار Tone Generator: این ابزار به عنوان سیگنال‌ساز شناخته می‌شود. با کمک این ابزار می‌توان کیفیت عبور سیگنال‌‌ها از سیم‌‌های شبکه را بررسی کرد. شیوه عمل این ابزار به این شکل است که جفت‌ سیم‌‌های کابل UTP ، سیگنال‌های الکتریکی ارسال می‌شود. در سمت دیگر کابل ابزار tone locator یا tone probe قرار دارد. ابزار tone locator بعد از تشخیص سیگنال از جفت سیم‌ها،  صدایی منتشر می‌کند. که بیانگر کیفیت عبور سیگنال‌‌ها از سیم‌‌های شبکه است.
• Light Meter یا Optical Power Meter: برای بررسی توان سیگنال نوری از این ابزار استفاده می‌شود. این ابزار با نام نورسنج نیز شناخته می‌شود.
• Loopback Adaptor: از ابزار Loopback Adaptor برای بررسی مشکلات مربوط به انتقال سیگنال در شبکه استفاده می‌شود. این ابزار از ابزارهای مهم عیب یابی شبکه به شمار می‌رود که می‌تواند کیفیت ارسال و دریافت سیگنال از دستگاه را مورد بررسی قرار دهد.

• مولتی متر: مولتی متر یکی از از ابزارهای کاربردی عیب یابی شبکه است که برای بررسی ولتاژ، جریان و مقاومت سخت‌افزارهای شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از دیگر ابزارهای کاربردی در بخش سخت افزار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• Spectrum analyzer (طیف ‌سنج)
• Punch-down tool (ابزار پانچ
• Wire crimper (سوکت ‌زن)

این ابزار‌های عیب‌یابی در شبکه‌های کامپیوتری کاربرد گسترده‌ای دارند و آشنایی با آنها می‌تواند بسیار کارگشا باشد.

اگر عیب یابی شبکه به شبکه‌های کوچک و خانگی مربوط باشد با کمک ابزارها، بررسی تجهیزات شبکه و اتصالات آن‌ها می‌توان اقدام به عیب یابی شبکه کرد و حضور نیرو و کارشناسان متخصص الزامی نیست. اما برای شبکه سازمان‌های بزرگ عملی کردن فرآیند عیب یابی شبکه تنها با کمک کارشناسان متخصص و صاحب نام امکان‌پذیر است. در این راستا بهره‌مندی از خدمات شرکت فرداد شبکه توصیه می‌شود زیرا این شرکت با سال‌ها تجربه به نامی شناخته شده در این حوزه تبدیل شده است.